Ze smogiem do szkoły? Fatalna jakość powietrza w naszym regionie
Wyniki pomiarów poziomu pyłowych zanieczyszczeń powietrza z Edukacyjnej Sieci Antysmogowej NASK wskazują, że w otoczeniu niektórych placówek edukacyjnych w Polsce dni ze złą jakością powietrza pojawiają się nawet przez 8 miesięcy w ciągu roku.
Biorąc pod uwagę jedynie średnie dobowe stężenie zanieczyszczenia powietrza pyłami drobnymi, sytuacja może nie wydawać się tak alarmująca i mieścić się w zakresie przyjętych norm. Natomiast warto mieć na uwadze, że na dostateczny dobowy wynik może składać się również sytuacja, gdy jakość powietrza pozostaje zła jedynie w ograniczonym, kilkugodzinnym okresie.
Dane z czterech czujników na terenie powiatu zgorzeleckiego (8:20 19.02)
Zgorzelec
1. PSM ul. Langiewicza
2. Cogito ul. Józefa Piłsudskiego
Ruszów SP ul. Zgorzelecka
Sulików SP ul. Zgorzelecka
Albo sporadycznie w wybranych warunkach pogodowych w ciągu miesiąca. Natomiast średnia, to tylko wartość statystyczna ze zbioru. A oddychać trzeba też w czasie komunikacyjnego szczytu – w drodze do szkoły, kiedy zanieczyszczenie powietrza pyłami drobnymi czy gazami jest duże. W wielu regionach Polski dzieci nadal chodzą do szkoły w takich warunkach. W skali całego krajuprzekroczenie progu stężenia pyłów drobnych 75 µg/m3 w wartościach pomiarów godzinowych nie pojawia się właściwie jedynie latem – kiedy placówki edukacyjne pozostają zwykle zamknięte.
Trzeba pamiętać, że pyły drobne łatwo penetrują drogi oddechowe, a dalej przedostają się do pozostałych komórek ciała. Do pogorszenia stanu zdrowia wystarczy nawet krótka ekspozycja na zanieczyszczone powietrze,ponieważ chwilowe podrażnienie może uruchamiać rozwój dalszych procesów. Gorzej, jeśli taka ekspozycja powtarza się często – wtedy może na trwałe zmienić sposób funkcjonowania organizmu i wpłynąć na rozwój różnych schorzeń i chorób. Niektóre są dyskretne lub ujawniają się dopiero w późniejszym wieku.
Oddychanie powietrzem złej jakości „nie doda Ci skrzydeł”
Ekspozycja na zanieczyszczone powietrze ma negatywny wpływ zarówno danego dnia, jak i nie pozostaje bez znaczenia na rozwój i kondycję w przyszłość. I nie chodzi jedynie o kaszel, katar czy chrypkę, które w okresie grzewczym są codziennością i skutecznie obciążają układ oddechowy oraz pogarszają samopoczucie. Istotniejsze, że zanieczyszczenia pyłowe przenikają do płuc i krwioobiegu, a następnie wędrują po całym ciele. Finalnie wpływają na dotlenienie mózgu i jego pracę – a to ma swoje dalsze konsekwencje na wielu poziomach funkcjonowania.
Mapy przedstawiają udział procentowy terminów, kiedy zanieczyszczenie powietrza pyłami o frakcji drobnej, tj. o średnicy cząsteczek poniżej 2,5 mikrometra, przekroczyło próg 75µg/m3 definiowany jako powietrze „złej jakości”. Wyniki zestawiono z wartości godzinowych pomiarów czujnikowych w ponad 2300 lokalizacjach na obszarze Polski. Wykorzystano dane z sieci ESA NASK za okres 2022-2023. Dane interpolowane metodami GIS na powiaty. W okresie od maja do sierpnia średnio na obszarze Polski udział terminów z przekroczeniem normy stanowi mniej niż 1 proc. W listopadzie i grudniu średnio nawet ponad 20 proc. godzinowych terminów w ciągu miesiąca stanowią takie, kiedy jakość powietrza jest zła. Zdarzają się powiaty, w których będzie to niecałe 5 proc. pomiarów, ale i takie, gdzie ten udział przekracza 45 proc. wszystkich terminów.
Średnia, dostateczna czy zła – robi wielką różnicę
Dotychczasowe badania naukowe potwierdzają związek pomiędzy ekspozycją dzieci na zanieczyszczenie powietrza a ich rozwojem, zdrowiem oraz funkcjonowaniem w szkole i poza nią. Poniżej prezentujemy przegląd światowej literatury w kilku obszarach problemowych.
1. Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza rzutuje na zdolność do koncentracji i nauki, jej wydajność oraz absencje chorobowe:
- gorsze wyniki sprawdzianów wiedzy;
- obniżoną ocenę końcowo-roczną dotycząca czytania i rozwiązywania zadań matematycznych;
- mniejszą sprawność poznawczą i większa lukę w osiągnięciach;
- większą absencję w szkole.
2. Rozwój intelektualny i behawioralny dziecka zależy od jakości powietrza którym oddycha, a zanieczyszczenia powietrza mają negatywny wpływ na:
- zburzenia rozwoju układu nerwowego i zdrowie psychiczne;
- upośledzenie rozwoju psychomotorycznego;
- obniżone funkcje poznawcze, gorszą pamięć i motorykę dużą;
- wyższy poziom agresji u dzieci eksponowanych na zanieczyszczenia powietrza.
3. Ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza może mieć negatywny wpływ na aktualny stan zdrowia i rozwój chorób, manifestowanych również w starszym wieku:
- choroby układu oddechowego, serca i schorzenia wielonarządowe;
- rozwój astmy oskrzelowej – różne fenotypy;
- otyłość;
- cukrzycę.
Analizy ekspertów z Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB i Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego wskazują na istotne powiązanie pomiędzy poziomem zanieczyszczeń danego dnia, a wzrostem liczby hospitalizacji dorosłych pacjentów z chorobami płuc w Polsce. A jak wygląda sytuacja małych pacjentów? W przypadku dzieci związek pomiędzy zanieczyszczeniami powietrza a ich stanem zdrowia może być jeszcze bardziej wyraźny. Dzieci, ze względu na poziom rozwoju i wydolność układu oddechowego oraz z racji aktywnego pobytu na zewnątrz, często również większej mobilności w ciągu dnia, pozostają pod większym negatywnym wpływem złej jakości powietrza.
ESA NASK we współpracy z ekspertami z Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB analizuje dane zgromadzone w systemie pomiarowym Projektu, w którym uczestniczy ponad 2300 placówek edukacyjnych z całej Polski. Dane posłużą do opracowania analiz obecnej sytuacji, a w przyszłości również modeli prognozowania ruchu pacjentów i absencji z powodu choroby.
Rodzicu, już dziś możesz na bieżąco sprawdzać jakość powietrza w otoczeniu placówki Twojego dziecka. A jeśli jeszcze stoisz przed jej wyborem, możesz się upewnić, gdzie jakość powietrza w Twojej okolicy bywa najlepsza. Zapraszamy na stronę Edukacyjna Sieć Antysmogowa https://esa.nask.pl/.
Pomiary i prognozy zanieczyszczenia powietrza w Polsce możecie również śledzić na stronach IMGW-PIB:
Podsumowanie aktualnych pomiarów z sieci monitoringu GIOŚ.
Prognoza dla Polski na 4 dni z modelu CAMS.
Źródło: IMGW