15-letni pracownik.

Co powiesz swojemu dziecku, gdy oznajmi, że chce iść do pracy i zarobić pieniądze na wakacje? Zanim odpowiesz, zapoznaj się z dzisiejszym artykułem, w którym postaram się wytłumaczyć, jak na gruncie polskiego prawa wygląda zatrudnianie osób poniżej 18 roku życia.

Co powiesz swojemu dziecku, gdy oznajmi, że chce iść do pracy i zarobić pieniądze na wakacje? Zanim odpowiesz, zapoznaj się z dzisiejszym artykułem, w którym postaram się wytłumaczyć, jak na gruncie polskiego prawa wygląda zatrudnianie osób poniżej 18 roku życia.

Zacznijmy od tego, że zgodnie z Kodeksem Pracy młodocianym jest osoba, która ukończyła 15, a nie przekroczyła 18 lat i taką osobę można zatrudniać. Osób poniżej 15 roku życia nie wolno zatrudniać poza wyjątkami, o których niżej.

Jest więc regułą, że można zatrudnić młodocianego powyżej 15 roku życia, ale tylko takiego, który:

1. ukończył już co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową,
2. przedstawi pracodawcy świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

Przy czym młodocianego zatrudnia się albo na umowe o pracę do wykonywania prac lekkich, albo w celu przygotowania zawodowego.

Jak wspomniałam, są wyjątki, kiedy możliwe jest zatrudnienie osoby poniżej 15 roku życia i tak:

• osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, mimo że nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona w roku kalendarzowym, w którym 15 lat skończy;
• osoba, która ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową i nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona w celu przygotowania do zawodu w formie nauki do zawodu;
• osoba, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej i nie ma jeszcze 15 lat, może być zatrudniona w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Poza przygotowaniem zawodowym młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac. Dotyczy to tylko osób powyżej 15 roku życia. Lekkie prace to takie, które nie powodują zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie mogą utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Od 2002 roku zniknął dawny wymóg, by były to prace sezonowe lub dorywcze.

Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę, gdy skończy 16 lat, zwiększa się do 8 godzin na dobę. Co ważne młodocianych nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Przy czym zasadniczo pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22.00-6.00.

Pewną niekonsekwencją ustawodawcy jest uregulowanie zawarte w kodeksie pracy dotyczące zatrudniania dzieci. Kodeks wyróżnił 2 kategorie nieletnich pracowników tj. młodocianych w wieku od 15 do 18 roku życia, których sytuacja określona jest w art. 190-206 kodeksu pracy oraz dzieci, do ukończenia 16 roku życia, których sytuację reguluje art. 3045 § 1 Kodeksu pracy.

Zgodnie z tym ostatnim przepisem „wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego, lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy”.

Jak widać, zakresy wiekowe pokrywają się, powodując zamieszanie i niejasność interpretacyjną. To zamieszanie wynika ze zmiany prawa, jaka nastąpiła w 2018 roku, kiedy obniżono granicę wieku młodocianych, których można zatrudnić z 16 lat na 15. Jednocześnie pozostawiono granicę dotyczącą dzieci, które można zatrudnić na poziomie 16 roku życia, co właśnie rodzi wątpliwości. Przepisy te nie są spójne.