Zmiana nazwiska w związku bez ślubu

Ostatnio usłyszałam ciekawe pytanie, czy możliwa jest zmiana nazwiska na nazwisko partnera, który nie jest małżonkiem.

Może się zdziwisz, ale istnieje całkiem osobna ustawa o zmianie imienia i nazwiska, która reguluje takie sprawy — całe osiemnaście artykułów. I muszę przyznać, że sporo jest pytań, czy można i jak zmienić nazwisko lub imię.

Taka zmiana w świetle przepisów może polegać nie tylko na zmianie całego nazwiska (czy imienia) na inne, ale też może przybrać postać zmiany pisowni lub formy właściwej dla rodzaju żeńskiego, lub męskiego. Można też zmienić imię, zastępując je innym, można dodać drugie, można też zmienić samą kolejność imion, gdy posługujesz się dwoma albo zamienić dwa imiona jednym lub odwrotnie.

Zmiany można dokonać z ważnych powodów, w szczególności, gdy imię lub nazwisko jest ośmieszające, lub nielicujące z godnością człowieka. Jednakże ustawa nie ogranicza powodów, więc w praktyce, jeśli dobrze uzasadnisz, że zmiana jest dla Ciebie niezwykle ważna, masz duże szanse na jej dokonanie.

Taka zmiana na pewno nie może wynikać z fanaberii czy kaprysu. Jeśli marzysz o nazwisku Mickiewicz, Chopin czy Kopernik to również nie masz szans na taką zmianę, chyba że posiadasz członków rodziny o takim nazwisku, czyli w rozumieniu wyżej powołanej ustawy małżonka lub rodziców, dziadków, pradziadków.

Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska składasz do kierownika Urzędu Stanu Cywilnego. Organ ten powinien każdorazowo i bardzo wnikliwie dokonywać indywidualnej oceny tego, czy wskazane w uzasadnieniu powodu należy uznać za ważne.

Wracając do tytułowego zagadnienia, czy możliwa jest zmiana nazwiska na nazwisko partnera, mimo braku ślubu muszę odpowiedzieć, że zgodnie z aktualnym orzecznictwem nie jest możliwa. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z dnia 21 października 2015 roku (sygn. akt III SA/Łd 679/15) wskazał wprost „pozostawanie przez osoby w związku o charakterze konkubinatu (…) nie stanowi „ważnego powodu” w rozumieniu ustawy zmianie imienia i nazwiska.” Taki pogląd potwierdził również w 2017 roku Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II OSK 293/16).

Innymi słowy, w aktualnym porządku prawnym nie ma możliwości zmiany nazwiska na nazwisko partnera bez zawarcia związku małżeńskiego.

Warto jeszcze dodać, że w imieniu dziecka wniosek o zmianę składa z reguły rodzic, a zmiana wymaga zgody drugiego rodzica, chyba że jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Dziecko, które ukończyło 13 lat, musi wyrazić zgodę osobiście do protokołu przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym podpisem własnoręcznym, poświadczonym za zgodność podpisu przez notariusza.